Son Dakika

Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir? Ne zaman imzalandı, maddeleri neler?

İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın kontrolü hakkında kararları içeren Montrö Boğazlar Sözleşmesi 1936 yılında imzalanmıştır.

GÜNDEM 10.04.2021, 14:56
Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir? Ne zaman imzalandı, maddeleri neler?

Türkiye’ye Çanakkale ve İstanbul Boğazları üzerinde kontrol imkanı sunan anlaşma savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkı verir. Uluslararası niteliğe sahip olan Montrö Boğazlar Sözleşmesi Türkiye’ye Boğazlar üzerinde de tam kontrol hakkı veriyor. Barış zamanında sivil gemilerin özgür şekilde geçişine imkan verir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Karadeniz’e kıyısı olmayan ülkelere ait savaş gemilerinin de geçişini sınırlıyor. Montrö Boğazlar Antlaşması maddeleri ülkemiz tarafından da kabul edilerek imza altına alınmıştır. Türkiye tarafından önemli uluslararası bir anlaşma olarak kabul ediliyor.

Montrö Boğazlar Sözleşmesini İmzalayan Ülkeler

20 Temmuz 1936 yılında Bulgaristan, Fransa, Yunanistan, Avustralya, Romanya, Japonya, Yugoslavya, Sovyetler Birliği desteği alınarak imzalanmıştır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi tam metni günümüzde hala yürürlüktedir. Ülkemize kısıtlanmış olan hakları iade edilmiş olup, boğazlar bölgesinin egemenliği de Türkiye’ye geçmiştir. Türkiye daha önce Sovyetler Birliği ile yaptığı saldırmazlık anlaşması uyarınca Sovyetler Birliğinin de gereken desteğini almıştır. Sözleşme 9 Kasım 1936 yılında yürürlüğe girdi. Milletler Cemiyeti Sözleşmesine 11 Kasım 1936 yılında kaydedilmiş olup günümüzde de yürürlüktedir.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi Fesih Şartları

Montrö Boğazlar Sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra 20 yıl daha sürecektir. Sözleşme 1. Maddesinde doğrulanan gidiş ve geliş özgürlüğü ilkesinin de sonsuz süresi olacaktır. 20 Temmuz 1956 yılında sözleşmenin süresi bitmiş olup sözleşmeyi imzalayan devletler değiştirebilmek için girişime girdi, başarılı olamadılar. Montrö Boğazlar Sözleşmesi bitiş tarihi geldiği zaman yapılmaya çalışılan değişimler yapılamadı. Uluslararası Deniz Hukuku kuralları, fesih şartlarında da olduğu gibi gemilerin uğramadan geçiş hakkı gereğince sözleşmenin değişmesi durumunda bile Türk Boğazlarından geçecek gemilerden zorunlu ücret talep edilmemesi kararlaştırılmıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesinin Genel Hükümleri 

Boğazların şartsız, kayıtsız Türkiye Cumhuriyeti’ne bırakılması, tahkimat düşman saldırısına karşı koyabilecek durumda olması için hendek, siper, haberleşme gibi çeşitli savunma tesislerini yapma hakkı tanınıyor. Sözleşme maddelerine göre Türk hükümeti savaş gemilerinin Boğazlar Bölgesinden geçişiyle ilgili hükümlerin yürütülmesine göz kulak olacaktır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi maddeleri incelendiğinde 1. Maddenin Bağıtlı Yüksek tarafların Boğazlar Bölgesinde yer alan denizden gidiş-geliş ve geçiş ulaşım özgürlüğü ilkelerini doğrulayarak kabul eder şeklindedir. Antlaşma maddelerinde ise ticaret ve savaş gemileri hakkında kesimler bulunuyor. En çok merak edilen 10 madde ise barış zamanında hafif su üstü gemilerinin nasıl girebileceği hakkında ayrıntı vermektedir. Sözleşme Türkiye’ye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı vermekte olup barış zamanında sivil gemilerin özgürce geçişini de garantiler. Türkiye’ye İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında da kontrol ve geçiş düzenleme hakkı verir. 

Montrö Boğazlar Sözleşmesi İle Türkiye’ye Verilen Haklar

Türkiye açısından Sözleşme’nin kazanımları arasında 1923 tarihli Boğazlar Sözleşmesi’nin getirdiği kısıtlamaların kaldırılması da gösteriliyor. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile her iki Boğazın ve boğazların giriş noktasını kapsayan alanda Türkiye’nin egemenlik hakkı da tesis edildi. Montrö’nün Türkiye’ye kazandırdığı 3 adet büyük temel hak vardır. Bu haklar şu şekilde sıralanabilir:

●1923 yılında kurulan Boğazlar Komisyonu’nun yetkileri Türkiye’ye devrilerek egemenliğin kurulması sağlanmıştır.

●Boğazlar Bölgesi askerli hale getirildi. Bu işlemden sonra Türkiye Boğazlar bölgesinde yeniden asker bulundurabilme hakkı elde etmiştir.

●Yakın savaş ve normal savaş halinde Türkiye’ye yabancı savaş gemilerinin geçişlerine kısıtlama koyulması yetkisi de tanınmıştır. Ayrıca tek seferde geçilebilen savaş gemileri tiplerine, ağırlığına, sayılarına sınırlamalar getirilmiştir. Bu durum için ise önceden haber verilmesi şartı konulmuştur.

(Türkiye Ekspres Haber)

#Montrö #Montrö Boğazlar Sözleşmesi #Boğazlar Antlaşması
Yorumlar (0)
Yorum yapabilmek için lütfen üye girişi yapınız!
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
Günün Anketi Tümü
En çok hangi sosyal ağ sitelerini kullanıyorsunuz?
Namaz Vakti 08 Nisan 2025
İmsak 06:49
Güneş 08:21
Öğle 13:10
İkindi 15:29
Akşam 17:49
Yatsı 19:16
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 28 71
2. Fenerbahçe 28 68
3. Samsunspor 29 51
4. Beşiktaş 28 48
5. Eyüpspor 29 47
6. Başakşehir 28 42
7. Göztepe 28 39
8. Gaziantep FK 28 39
9. Kasımpaşa 29 39
10. Antalyaspor 29 39
11. Trabzonspor 28 36
12. Konyaspor 29 34
13. Rizespor 28 34
14. Bodrum FK 29 33
15. Kayserispor 28 33
16. Sivasspor 29 31
17. Alanyaspor 29 31
18. Hatayspor 28 19
19. A.Demirspor 28 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 32 63
2. Karagümrük 32 59
3. Erzurumspor 32 54
4. Gençlerbirliği 32 54
5. İstanbulspor 33 52
6. Bandırmaspor 32 52
7. Keçiörengücü 33 48
8. Iğdır FK 33 48
9. Amed Sportif 33 48
10. Ahlatçı Çorum FK 32 47
11. Ümraniye 32 46
12. Esenler Erokspor 32 45
13. Boluspor 32 45
14. Pendikspor 32 42
15. Sakaryaspor 32 42
16. Ankaragücü 32 38
17. Manisa FK 33 38
18. Şanlıurfaspor 33 37
19. Adanaspor 32 27
20. Yeni Malatyaspor 32 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 31 73
2. Arsenal 31 62
3. Nottingham Forest 31 57
4. Chelsea 31 53
5. Newcastle 30 53
6. M.City 31 52
7. Aston Villa 31 51
8. Fulham 31 48
9. Brighton 31 47
10. Bournemouth 31 45
11. Crystal Palace 30 43
12. Brentford 31 42
13. M. United 31 38
14. Tottenham 31 37
15. Everton 31 35
16. West Ham United 31 35
17. Wolves 31 32
18. Ipswich Town 31 20
19. Leicester City 31 17
20. Southampton 31 10
Takımlar O P
1. Barcelona 30 67
2. Real Madrid 30 63
3. Atletico Madrid 30 60
4. Athletic Bilbao 30 54
5. Villarreal 29 48
6. Real Betis 30 48
7. Celta Vigo 30 43
8. Real Sociedad 30 41
9. Rayo Vallecano 30 40
10. Mallorca 30 40
11. Getafe 30 39
12. Sevilla 30 36
13. Osasuna 30 35
14. Valencia 30 34
15. Girona 30 34
16. Espanyol 29 32
17. Deportivo Alaves 30 30
18. Leganes 30 28
19. Las Palmas 30 26
20. Real Valladolid 30 16