Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nun TBMM İklim Araştırma Komsiyonu’na sunduğu yer altı sularının kullanımına ilişkin hazırladığı rapora göre, Türkiye’de yaklaşık 75 bini Konya Havzası’nda bulunmak üzere 100 binin üzerinde kaçak kuyu bulunuyor. Bugün itibarıyla sadece 375 kuyuda on-line günlük izleme yapılabildiği, 3 bin 504 kuyunun ise su seviyesi ve kalitesinin kontrol edilebildiği ifade edilen raporda, bilinçsiz kullanımın devam etmesi halinde su stresi altındaki Türkiye’nin yer altı suları açısından da muhtaç konumuna geleceği ifade edildi.
Türkiye’de 18 milyar metreküp yer altı su rezervi bulunduğu belirtilen raporda, 17 milyar metreküp suyun kullanım tahsisinin yapıldığı, yereltı sularının yüzde 67 oranında sulamada, yüzde 24’nün içme ve yüzde 9’unun da sanayi amaçlı kullanıldığı aktarıldı.
Yer altı sularını anlık, aylık ve mevsimlik ölçme ve izleme çalışmaları yürütüldüğü anlatılan raporda, toplamda 3 bin 594 kuyunun su seviyesi ve kalitesinin takip edildiği, 2021 yılı itibarıyla 375 kuyuda anlık on-line seviye ölçüm sistemi kurulduğu kaydedildi.
Raporda, su kuyularına ölçüm sistemi takılması çalışmalarının devam ettiği ifade edilirken, Meriç-Ergene ile Konya havazalarında sanayi amaçlı su kuyalarının tamamına izleme sistemi takıldığı belirtildi. Sulama ve içme sularında kullanılan kuyularda ise yüzde 30 oranında ölçüm sistemi takılı olduğu aktarılan raporda, 2022 yılına kadar tüm kuyuların izlemeye alınması için süre verildiği anımsatıldı.
Ülke genelinde sanayi amaçlı 10 bin 425 kuyudan 9 bin 292’sine ölçüm sistemi takıldığı, sulama-içme kullanma amaçlı 25 bin 344 kuyudan 6 bin 399’una ölçüm sistemi takıldığı bildirildi.
Raporda, emniyetli, rezervi tamamen dolmuş ve tahsise kapatılmış havzalar başta olmak üzere çok sayıda belgesiz kuyu açıldığı tespiti yapılırken, “Bu nedenle yer altı suları denetimi güçleşti, bu suların seviyeleri emniyetli seviyenin altına düştü. Dinamik seviyeler düşerken, enerji maliyetleri arttı. Karstik alanlarda obruk oluşumları tetiklendi, can ve mal emniyeti tehlikeye girdi” denildi.
Kaçak kuyu istatistiklerine de yer verilen raporda, “çeşitli proje eylem planları kapsamında, belgesiz kuyu tespitine yönelik yapılan çalışmalara göre; ülkemizde yüz binin üzerinde (75 bine yakını Konya Kapalı Havzasında olmak üzere) belgesi olmayan (kaçak) yer altı kuyusu bulunduğu tahmin edilmektedir” ifadeleri kullanıldı. Raporda, kaçak kuyuların tespiti halinde, 2021 yılı itibarıyla 3 bin 482 liradan 17 bin 411 liraya kadar para cezası verildiği, havza kapalı ise kuyunun kapatıldığı, açık ise sadece cezanın tahsil edilip belgelendirme yapıldığı kaydedildi.